Η Νομοθεσία σχετικά με την Αεροστεγανότητα στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Από το 2010 υπάρχει η Ευρωπαϊκή οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) – 2010/31/EU & 2018/844/EU που απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι τα κτίρια πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. ΔΕΝ επιβάλλει τον έλεγχο αεροστεγανότητας αλλά τον προωθεί ως μέρος των υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης, ενθαρρύνοντας τις χώρες να τον ενσωματώσουν στους εθνικούς οικοδομικούς κανονισμούς τους.

Στον ΚΕΝΑΚ αναφέρεται συχνά ο όρος αεροστεγανότητα αλλά οι τιμές του δίνονται από έτοιμες και προσεγγιστικές μετρήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Συνεπώς, δεν υπάρχει ένας ενιαίος ευρωπαϊκός κανονισμός που να επιβάλλει καθολικά τον έλεγχο αεροστεγανότητας ωστόσο υπάρχουν οδηγίες και πρότυπα θέτουν κατευθυντήριες γραμμές και ενθαρρύνουν τις χώρες να συντονίσουν τέτοιους ελέγχους ως μέρος των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης.

Το πρότυπο EN 13829:2000 παρέχει τη μεθοδολογία για την εκτέλεση των ελέγχων και χρησιμοποιείται ως αναφορά σε πολλούς εθνικούς οικοδομικούς κώδικες Ευρωπαϊκών χωρών.

Το ISO 9972:2015 αντικαθιστά το EN 13829 και ορίζει με βελτιωμένο τρόπο το πώς πρέπει να διεξάγονται οι έλεγχοι. Ενώ εγκρίθηκε από πολλές χώρες της ΕΕ στους εθνικούς τους κανονισμούς, πολλοί ακόμα χρησιμοποιούν το ΕΝ 13829.

Για την εξασφάλιση της ποιοτικής κατασκευής του κτηριακού κελύφους, ακολουθείται ο έλεγχος αεροστεγανότητας τόσο κατά τη διάρκεια της κατασκευής όσο και πριν την ολοκλήρωση και παράδοση του έργου. Σε κάποιες χώρες είναι υποχρεωτικός ενώ στις περισσότερες εφαρμόζεται εδώ και χρόνια καθώς ο τεχνικός κόσμος τον επιδιώκει καθώς αναγνωρίζει τη σημασία του στην σύγχρονη κατασκευή.

Συγκεκριμένα:

Στην Ιρλανδία η Εθνική Αρχή Προτύπων (NSAI) διαχειρίζεται το υποχρεωτικό πλαίσιο γνώσεων και προσόντων των ελεγκτών αεροστεγανότητας ενώ είναι υποχρεωτικός με νόμο του κράτους από το 2008 σε όλα τα νέα κτήρια.
Στο Λουξεμβούργο απαιτείται για την πιστοποίηση κτηρίων χαμηλής ενέργειας ή παθητικών κτηρίων σύμφωνα με το διάταγμα της 20ης Απριλίου του 2009.
Στη Γαλλία ο κανονισμός ενεργειακής απόδοσης RT2012 το 2013, επέβαλλε τον έλεγχο αεροστεγανότητας στις νέες κατοικίες. Η Qualibat διαχειρίζεται το υποχρεωτικό σύστημα πιστοποίησης των Γάλλων ελεγκτών αεροστεγανότητας.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί απαίτηση για τα νέα κτίρια από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι αναθεωρήσεις του 2006 στο Μέρος L των Οικοδομικών Κανονισμών εισήγαγαν υποχρεωτικά τον έλεγχο αεροστεγανότητας για τις νέες κατοικίες στην Αγγλία και την Ουαλία. Στη Σκωτία παρόμοιες απαιτήσεις εφαρμόστηκαν το 2010 στην Ενότητα 6 των Προτύπων Δόμησης της Σκωτίας, οι οποίες επιβάλλουν τον έλεγχο στις νέες κατασκευές ώστε να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ενεργειακής απόδοσης.
Στην Ελβετία, για την απόκτηση των πιστοποιήσεων MINERGIE-P® και MINERGIE-A®, ο έλεγχος αεροστεγανότητας είναι υποχρεωτικός από τις αρχές του 2000.
Στη Σουηδία, οι Κτιριακοί Κανονισμοί (BBR) που ορίζονται από το Σουηδικό Εθνικό Συμβούλιο Στέγασης, Κτιρίων και Σχεδιασμού, θεσπίζουν υποχρεωτικές γενικές απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για τα κτίρια. Αυτοί οι κανονισμοί υπογραμμίζουν τη σημασία της ενεργειακής απόδοσης και της πρόληψης ζημιών από την υγρασία, που σχετίζονται έμμεσα με την αεροστεγανότητα ενός κτιρίου. Οι κανονισμοί έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, με σημαντικές ενημερώσεις όπως το BBR18 (BFS 2011:26), το οποίο συνέχισε να εστιάζει στη συνολική ενεργειακή απόδοση χωρίς να προσδιορίζει υποχρεωτικό τον έλεγχο.
Στη Γερμανία, αν και δεν απαιτείται πολεοδομικά, οι έλεγχοι αεροστεγανότητας είναι ευρέως διαδεδομένοι και διεξάγονται σχεδόν σε όλες τις νέες κατασκευές.
Στο Βέλγιο, ο φορέας BCCA επιβλέπει το υποχρεωτικό πλαίσιο της εκπαίδευσης και της ποιοτικής εφαρμογής των ελεγκτών αεροστεγανότητας.
Στην Ισπανία ο πολεοδομικός κανονισμός του 2019 (Código Técnico de la Edificación – CTE), εισάγει την ανάγκη για τον έλεγχο αεροστεγανότητας σε ορισμένα σενάρια. Συγκεκριμένα, για κτίρια κατοικιών με εμβαδόν άνω των 120 τετραγωνικών μέτρων, ο έλεγχος καθίσταται υποχρεωτικός εάν η αναλογία των ανοιγμάτων (όπως παράθυρα και πόρτες) υπερβαίνει τα καθορισμένα όρια. Το CTE θέτει κριτήρια αεροστεγανότητας που κυμαίνονται από 3 έως 6 αλλαγές αέρα ανά ώρα στα 50 Pascals (ACH), ανάλογα με το πόσο συμπαγές είναι το κτήριο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Τσεχία ο έλεγχος αεροστεγανότητας δεν είναι καθολικά υποχρεωτικός για όλες τις κατασκευές. Ωστόσο, η εφαρμογή του διέπεται από συγκεκριμένους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς και πρότυπα ενώ υπάρχουν συγκεκριμένα προγράμματα που με την επίτευξη της αεροστεγανότητας προσφέρονται οικονομικά κίνητρα για τους ιδιώτες. Για αυτό τον λόγο, σε μια χώρα με παρόμοιο πληθυσμό με αυτόν της Ελλάδας, υπάρχει οργανωμένος σύλλογος ελεγκτών αεροστεγανότητας που καταγράφει σε δική του λίστα δεδομένων τους ελέγχους και τα πιστοποιητικά που εκδίδουν.

Σύλλογος ελεγκτών αεροστεγανότητας Τσεχίας — *Ο σύλλογος ελεγκτών αεροστεγανότητας της Τσεχίας*

Τα αναλυτικά δεδομένα για τον συνολικό αριθμό των ελέγχων αεροστεγανότητας σε όλη την Ευρώπη είναι περιορισμένα, καθώς δεν διατηρούν κεντρικές βάσεις δεδομένων όλες οι χώρες για αυτές τις μετρήσεις. Ωστόσο, οι διαθέσιμες πληροφορίες από συγκεκριμένες χώρες και οργανισμούς παρέχουν κάποιες πληροφορίες και συγκεκριμένα:

Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο σύλλογος ελεγκτών αεροστεγανότητας (ATTMA-Air Tightness Testing & Measurement Association) που αντιπροσωπεύει περίπου το 85% όλων των ελέγχων στη χώρα, εξέδωσε 130.000 τελικά πιστοποιητικά μεταξύ Σεπτεμβρίου 2015 και 2017, με μέσο όρο περίπου 500 δοκιμές την ημέρα. Το σύστημα υποβολής δηλώσεων ATTMA για το ίδιο χρονικό διάστημα είχε καταγράψει περίπου 200.000 αιτήσεις και με αυτά τα δεδομένα υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ελέγχων που πραγματοποιούνται στο ΗΒ αυξάνεται συνεχώς και χωρίς να είναι διαθέσιμα τα ακριβή τρέχοντα στοιχεία, υπολογίζεται ότι σήμερα έχουν ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο.
Σε Γερμανία, Αυστρία και Ελβετία από το 2004, πάνω από 1.000 αποκλειστικοί επαγγελματίες του συγκεκριμένου κλάδου, πραγματοποιούν ελέγχους αεροστεγανότητας σε αυτές τις χώρες.
Στην Ισπανία, το Πανεπιστήμιο της Valladolid συγκέντρωσε δεδομένα από 400 ελέγχους για το έργο INFILES, που εκπροσωπούν ένα μικρό μερίδιο των συνολικών ελέγχων στην χώρα.
Μόνο από το 2021, η εθνική βάση δεδομένων αεροστεγανότητας κτιρίων της Γαλλίας έχει καταγράψει περίπου 570.000 ελέγχων. Αυτή η βάση δεδομένων συγκεντρώνει μετρήσεις από την έναρξή της το 2007, με σημαντική αύξηση μετά την εφαρμογή του επί του παρόντος, ο ετήσιος αριθμός δοκιμών κυμαίνεται μεταξύ περίπου 65.000 και 80.000.
Άλλες χώρες όπως το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, διαθέτουν εθνικές βάσεις δεδομένων που συλλέγουν δεδομένα από ειδικευμένους ελεγκτές, αλλά συγκεκριμένοι αριθμοί δεν είναι άμεσα διαθέσιμοι.

ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΑΕΡΟΣΤΕΓΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΟΥΝ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ;

Πολύ απλά γιατί μια αντλία θερμότητας ή ένα σύστημα μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας (HRV) βασίζει την ονομαστική του απόδοση στην καλή αεροστεγανότητα του κτηριακού κελύφους. Η εγκατάσταση των παραπάνω συστημάτων χωρίς να έχει προηγηθεί ο έλεγχος αεροστεγανότητας προκαλεί τα ακόλουθα σοβαρά ζητήματα:

Αυξημένες απώλειες θερμότητας ή ψύξης και αναποτελεσματικότητα
Ένα κτίριο με αεροστεγανότητα μεγαλύτερη των 3 ACH στα 50 Pa, επιτρέπει τις ανεξέλεγκτες διαρροές του αέρα, προκαλώντας απώλεια θερμότητας το χειμώνα και αναποτελεσματικότητα στην ψύξη το καλοκαίρι. Η αντλία θερμότητας θα πρέπει να είναι σε συνεχή λειτουργία με συνεχείς καταναλώσεις για να διατηρήσει την επιθυμητή εσωτερική θερμοκρασία, μειώνοντας την ονομαστική της απόδοσή και αυξάνοντας το ενεργειακό κόστος.
Μειωμένη απόδοση στην ανάκτησης θερμότητας
Τα συστήματα HRV λειτουργούν ανταλλάσσοντας τον αέρα του εσωτερικού χώρου με φρέσκο εξωτερικό αέρα ενώ ανακτούν τη θερμότητα από τον αέρα εξαγωγής. Εάν το κτίριο παρουσιάζει διαρροές, η ανεξέλεγκτη διείσδυση του αέρα «σαμποτάρει» το σύστημα HRV, μειώνοντας την αποτελεσματικότητά του. Αυτό οδηγεί σε μεγάλη σπατάλη ενέργειας καθώς το HRV δεν μπορεί να ρυθμίσει σωστά την ποιότητα και τη θερμοκρασία του εσωτερικού αέρα.
Ασταθές κλίμα εσωτερικών χώρων
Οι διαρροές του αέρα δημιουργούν κρύα ρεύματα τον χειμώνα και πολύ θερμά σημεία το καλοκαίρι, καθιστώντας τις εσωτερικές συνθήκες άβολες. Τα συστήματα θέρμανσης και εξαερισμού σε αυτή την περίπτωση, καλούνται να αντισταθμίζουν συνεχώς τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, μειώνοντας τη διάρκεια ζωής και την απόδοσή τους.
Προβλήματα υγρασίας και συμπύκνωσης
Η κακή αεροστεγανότητα επιτρέπει την είσοδο του υγρού εξωτερικού αέρα, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει συμπυκνώματα εντός των τοίχων. Αυτό οδηγεί σε πιθανά ζητήματα όπως ανάπτυξη μούχλας, υποβάθμιση της κατασκευής και δομική βλάβη των υλικών.
Θέματα θορύβου και ποιότητας αέρα
Τα κτίρια με διαρροές επιτρέπουν την είσοδο των εξωτερικών ρύπων, σκόνης και θορύβου, μειώνοντας την ποιότητα του εσωτερικού αέρα. Ένα σύστημα HRV φιλτράρει και ελέγχει τις εναλλαγές του αέρα, αλλά οι διαρροές το παρακάμπτουν, καθιστώντας το σύστημα λιγότερο αποτελεσματικό.

Συμπέρασμα

Για τη μέγιστη απόδοση, χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και υγιή εσωτερική ατμόσφαιρα, μια αντλία θερμότητας ή ένα σύστημα HRV πρέπει να συνδυαστεί με ένα αεροστεγές κτηριακό κέλυφος. Διαφορετικά, η ενέργεια σπαταλάται, η άνεση μειώνεται και η αντοχή του κτιρίου διακυβεύεται.

Όσο πιο γρήγορα κατανοήσουμε την ανάγκη για τον σχεδιασμό, την επίτευξη και την πιστοποίηση της κτηριακής αεροστεγανότητας, τόσο καλύτερα κτήρια θα υλοποιούμε και ο ΗΜ εξοπλισμός θα αποδίδει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του με το ελάχιστο ενεργειακό κόστος.

Αργά ή γρήγορα, θα δούμε και στην Ελλάδα την μετρήσιμη αεροστεγανότητα ως βασικό στοιχείο του ΚΕΝΑΚ ενώ σύντομα θα δημιουργηθεί και θα αναπτυχθεί ο απαραίτητος επαγγελματικός κλάδος από εξειδικευμένους μηχανικούς.